Makatawag ng Pansin

Ang lunas sa kalungkutan ay nasa tabi mo!

Noong dekada ’60 ang rock group na Three Dog Night, ay nagkaroon ng tagumpay na kanta, One is the Loneliest Number, na tumutugon sa sakit na nauugnay sa paghihiwalay. Sa aklat ng Genesis makikita natin na si Adan ay naninirahan sa Halamanan nang mag-isa. Oo naman, binigyan siya ng pahintulot ng Diyos na pangalanan ang lahat ng iba pang nilalang bilang tanda ng kanyang kapangyarihan. Gayunpaman, may kulang pa rin: nadama niyang nag-iisa siya dahil “wala isa man sa mga ito ang angkop na kasama at katulong niya” (Genesis 2:20).

Walang kundisyon

Ang dramang ito ng pag-iisa ay nararanasan ng hindi mabilang na mga lalaki at babae ngayon. Ngunit, hindi na kailangang mangyari, dahil ang lunas sa kalungkutan na ito ay malinaw na nakikita: Ang Pamilya, na ipinaalala sa atin ni Pope Francis ay ang “pangunahing selula ng lipunan” (Evangelium Gaudium, 66). Dahil dito, ang pamilya ay kung saan makikita ng mga kabataan sa kanilang sariling mga mata na ang pag-ibig ni Kristo ay buhay at naroroon sa pag-ibig ng kanilang Nanay at Tatay, na nagpapatotoo na ang walang kundisyong pagmamahal ay posible.

Kaya’t iyon ang dahilan kung bakit hindi tayo nilayon na mamuhay bilang magkakahiwalay, nagsasarili, mga indibidwal na umaasa sa sarili , kundi sa halip ay nilayon nating tamasahin ang ‘Ako-Ikaw’ na relasyon sa ibang tao, kaya naman sinabi ng Diyos, “Hindi mainam  na mag-isa ang tao; Bibigyan  ko siya ng makakasama at makakatulong” (2:18). Ang mga simpleng salitang ito ay nagpapakita na walang higit pang makapagpapasaya sa puso ng isang tao kundi ang napagsamang puso tulad ng sa kanya. Isang pusong nagmamahal sa kanya nang walang pasubali at malambing at inaalis ang kanyang pakiramdam ng pag-iisa. Ipinakikita ng mga salitang ito na hindi tayo ginawa ng Diyos para mamuhay nang nag-iisa, na tiyak na nagbubunga ng panglaw, kalungkutan, at pagkabalisa. Hindi Niya tayo nilikha para mag-isa. Nilikha niya ang mga lalaki at mga babae para sa kaligayahan, upang ibahagi ang kanilang kuwento at paglalakbay sa iba hanggang sa kamatayan ang makapaghiwalay sa kanila. Hindi mapasasaya ng lalaki ang kanyang sarili. Hindi mapasasaya ng babae ang kanyang sarili. Ngunit, ang pagbabahagi ng kanilang paglalakbay sa isang tao ay umaakma sa kanila, upang maipamuhay nila ang kahanga-hangang karanasan ng pag-ibig at mahalin, at makitang nagbunga ang kanilang pagmamahalan sa mga anak. Ganito ang sabi ng Salmista: “Sa tahanan, ang asawa’y parang ubas na mabunga, Bagong tanim na olibo sa may dulang ang anak n’ya. Ang sinuman kung si Yahweh buong pusong susundin, Buhay niya ay uunlad at laging pagpapalain. (Awit 128:3-4).

Pagtatanggol sa Dignidad

Ito ang pangarap ng Diyos para sa Kanyang minamahal na nilikha: kung paanong ang Diyos ay tatlong persona na nagbabahagi ng isang banal na kalikasan, kung paanong ang Nabuhay na Mag-uli na si Kristo ay walang hanggang kaisa ng Kanyang Simbahan, ang Kanyang mistikong Katawan, gayundin, ang natupad na may pagmamahal na pagsasama ng lalaki at babae na kanyang mga nilikha, na nagagalak sa kanilang ibinahaging paglalakbay, kapaki-pakinabang sa kanilang kapwa pagbibigay ng sarili.

Ito ang parehong plano na nakikinita ni Jesus para sa sangkatauhan. “Subali’t sa pasimula pa, ng likhain ng Diyos ang sanlibutan: Nilalang Niya silang lalaki at babae. Dahil dito’y iiwan ng lalaki ang kanyang ama at ina, at magsasama sila ng kanyang asawa, at sila’y magiging isa. Kaya’t, hindi na sila dalawa kundi isa” (Marcos 10:6-8; Genesis 1:27, 2:24). At, nagtapos siya, “Ang pinagsama ng Diyos, ay huwag paghiwalayin ng tao” (Marcos 10:9). Ang huling linyang ito ay mahalaga dahil sa orihinal na plano ng Lumikha, walang pag-ulit. Hindi dahil ang isang lalaki ay nagpakasal sa isang babae at, kung ang mga bagay ay hindi naging maayos, itatakwil niya ito at tutuloy sa Plan B. Hindi, sa halip, ang lalaki at babae ay tinawag upang kilalanin ang isa’t isa, upang  buoin ang isa’t isa, upang magkatulong na malaman ang kanilang layunin at tadhana.

Ang katuruang ito ni Hesus, na nakabatay sa mga pambungad na kabanata ng Genesis, ay ang batayan ng Sakramento ng Kasal, na isang banal na utos na ipinahayag sa Banal na Kasulatan at sa pamamagitan ng mismong mga salita ng Anak ng Diyos. Taliwas sa mga kontemporaryong kapritso, hindi ito isang makasaysayan o kultural na konstruksyon anuman ang sabihin ng isang institusyong pambatasan o hudikatura.

Ang katuruan ni Hesus ay napakalinaw at ipinagtatanggol ang dignidad ng kasal bilang isang unyon ng pag-ibig sa pagitan ng isang lalaki at isang babae, na kung saan ay konstityutibo. Ang anumang bagay maliban dito ay simpleng hindi kasal. Bukod dito, ang pagsasama ng isang lalaki at babae ay nagpapahiwatig ng katapatan. Ang nagpapahintulot sa mga mag-asawa na manatiling nagkakaisa sa pag-aasawa ay isang pag-ibig sa kapwa pagbibigay-sa-sarili na dulot ng biyaya ni Kristo. Ngunit, ang pag-aalaga ng unyon na ito ay nangangailangan ng masipag na pagtratrabaho: kung ang mag-asawa ay itutuloy ang kanilang mga pribadong interes, ang pagtataguyod ng makasariling kasiyahan ng isa, kung ganon ang pagkakaisa ay hindi magtatagal.

Maaaring umasal ang asawa o pareho sa paraang maglalagay sa krisis ang kanilang pagsasama. Kaya naman ibinabalik ito ni Jesus sa simula ng Paglikha upang ituro sa atin na pinagpapala ng Diyos ang pag-ibig ng tao, na ang Diyos ang nag-uugnay sa puso ng isang lalaki at babae na nagmamahalan. Pinagsasama Niya sila sa walang pagkatinag kung paanong Siya ay kaisa sa Kanyang Simbahan. Kaya naman ang Simbahan ay hindi nagsasawang kumpirmahin ang kagandahan ng pamilya dahil ito ay ipinagkaloob sa atin ng Banal na Kasulatan at ng Tradisyon. Kasabay nito, sinisikap niyang gawin ang kanyang pagiging inang malapit na mahahawakan at umaaliw sa mga nakakaranas ng mga relasyon na nasira o patuloy na nahihirapan at nasasaktan.

Ang paraan ng pagkilos ng Diyos sa Kanyang naligaw at madalas na hindi tapat na mga tao, ay nagtuturo sa atin na ang sugatang pag-ibig ay maaaring pagalingin ng Diyos sa pamamagitan ng awa at pagpapatawad. Dahil sa kadahilanang ito, ang Simbahan ay hindi nangunguna nang may pagtuligsa o ​​pagkondena. Sa kabaligtaran, ang Inang Banal  na Simbahan ay tinawag upang magpakita ng pagmamahal, pag-ibig, at awa, upang pagalingin ang mga sugatan at nawawalang puso para maibalik sila sa yakap ng Diyos.

Alalahanin natin na mayroon tayong mahusay na kaalyado sa Mahal na Birheng Maria, ang Ina ng Simbahan, na tumutulong sa mga mag-asawa na mamuhay nang totoo at muling papanumbalikin ang kanilang pagsasama, nagsimula sa orihinal na kaloob ng Diyos.

Tanong:

Totoo ba na si Hesu-Kristo ang tanging daan tungo sa kaligtasan?  Paano ang lahat nang hindi naniniwala sa Kanya, tulad ng ilan sa mga kaanib ng aking mag-anak?  Maiiligtas kaya sila?

Sagot:

Talaga naman, si Hesus ay tahasang umaangkin tungkol sa kung sino Siya.  Sinasabi Niya na Siya “ANG daan, ANG katotohanan, ANG buhay”—hindi lamang isang daan kabilang sa madami o isang landas patungo sa buhay.  Sinabi pa Niya na “Walang makakapunta sa Ama kundi sa pamamagitan Ko.” (Juan 14:6).

Bilang mga Kristiyano, naniniwala tayo na si Hesu-Kristo lamang ang nag-iisang tagapagligtas ng mundo.  Ang sino mang nailigtas ay nakatagpo ng kaligtasan kay at sa pamamagitan ni Hesus—ang Kanyang kamatayan at pagkabuhay na mag-uli, na nag-alis ng mga kasalanan ng mundo at nakapagkasundo sa atin sa ama; at sa pamamagitan ng ating pananampalataya sa Kanya, na nagpapahintulot sa atin na makamit ang Kanyang mga kabutihan at awa.  Ang kaligtasan ay sa pamamagitan lamang ni Hesus—hindi ni Buddha, hindi ni Mohammed, hindi ng iba pang dakilang espirituwal na pinuno.

Subalit nangangahulugan ba ito na ang mga Kristiyano lamang ang mapupunta sa Langit?  Batay iyan sa kung nadinig ng isang tao ang ebanghelyo o hindi.  Kung ang isang tao ay hindi pa nakadinig ng pangalan ni Hesus, sa gayon sila ay maliligtas, dahil ang Diyos ay naglagay sa bawat puso ng tao ng isang  isang kaangkupan para sa Diyos at likas na batas na ang likas na kahulugan ng tama at mali na nakasulat sa ating mga puso.  Ang sino mang hindi pa nakadinig ng ebanghelyo na maituro ay hindi masisisi sa kanilang kamangmangan kay Hesus, at sa paghahanap sa Diyos sa abot ng paraang kanilang nalalaman at sa pamamagitan ng pagsunod sa likas na batas, maaari silang pagkalooban ng biyaya ng kaligtasan.

Ngunit kung ang isang tao ay nakadinig na tungkol kay Hesus at piniling tanggihan Siya, sa gayon pinili nilang tanggihan ang kaligtasan na Kanyang pinanalunan para sa kanila.  Minsan pinipili ng mga tao na huwag sundin si Hesus dahil tatanggihan sila ng kanilang pamilya, o kailangan nilang talikuran ang isang makasalanang pamumuhay, o ang kanilang pagmamataas ay hindi nagpapahintulot sa kanila na kilalanin ang kanilang pangangailangan para sa isang Tagapagligtas.  Napakalungkot na talikdan ang hindi kapani-paniwalang kaloob ng kaligtasan na minimithi ni Kristong ibigay  sa bawat isa sa atin!

Sa nasabing yan, kinikilala natin na hindi natin mahahatulan ang kaligtasan ng kaluluwa ng bawat isa.  Marahil may nakadinig ng ebanghelyo ngunit ito ay baluktot; baka ang lahat ng alam nila tungkol kay Hesus ay mula sa the Simpsons at Saturday Night Live;  baka naiiskandalo sila sa masamang pag-uugali ng mga Kristiyano kaya hindi nila kayang tanggapin si kristo. isang bantog—marahil apokripal—na salaysay kay Gandhi ang nagpapamansag tungkol sa paghanga ng dakilang pinuno ng Hindu sa Kristiyanismo.  Ibig niyang magbasa ng mga ebanghelyo at siya ay nasiyahan sa karunungan na nilalaman nito. ngunit nang tanungin siya, “Bakit hindi ka maglipat-loob at maging kristiyano, waring maliwanag na naniniwala ka kay Kristo?”  Tanyag siyang tumugon, “Ah, mahal ko ang iyong Kristo, ngunit kayong mga Kristiyano ay hindi katulad Niya!”  Ang masamang halimbawa ng mga kristiyano ang humadlang sa dakilang pinunong ito na maging isa mismo!

Kaya, sa pagbuod ng sagot: ang Diyos, sa mga paraang Siya lamang ang nakakaalam, ay makakapagligtas sa mga hindi pa nakadinig ng ebanghelyo—o marahil ay hindi pa nakadinig na ito ay maituro o maipamuhay nang maayos.  Gayunpaman, ang mga nakadinig ng ebanghelyo ngunit tinanggihan ito ay tinalikdan ang kaloob ng kaligtasan.

Sa pagkakaalam na ang mga kaluluwa ay nasa isang walang katiyakang kalagayan, tayong mga nakakakilala sa Panginoon ay binibigyan ng mahalagang gawain ng pagtuturo ng ebanghelyo!  Dapat tayong nanalangin para sa ating mga kaibigan at kamag-anakan na hindi naniniwala, magpatotoo sa kanila nang may kagalakan at pagmamahal natin, at makapagbigay sa kanila ng “mga dahilan ng ating pag-asa” (1 Pedro 3:15).  Marahil ang ating mga salita o ang ating mga gawa ay magdadala ng isang kaluluwa mula sa kadiliman tungo sa nagliligtas na liwanag ng pananampalataya!

Sa may mahigit 40 taong karanasan, nagampanan niya ang mga magigiting na tagumpay; ngunit kahilihili, natagpuan niya ang tunay na kagalakan sa ibang dako.

Noong ako ay 11 taong gulang, isang malubhang pinsala sa binti mula sa sakuna sa sasakyan ang nagtulak sa pagpili ko ng karera. Matapos ang maramihang pamamaraan sa pagpanumbalik, sinimulan kong sabihin, “Paglaki ko, ako ay magiging isang maninistis.”  Nadama kong ako’y pinagpala na matupad ko ang aking pangarap.

Kapag sabihin ko sa mga tao na ako ay isang maninistis sa pagpapaayos, madami ang mausisa tungkol sa mga paninistis ko na pagpapaganda, ngunit bihira silang magtanong tungkol sa mga pagpapanumbalik na pamamaraang ginagawa ko. Ang pangunahing pagkakaiba sa dalawang uri ng operasyon ay na ang karamihan sa operasyong pagpapaganda ay isang “pagnanais” samantalang ang operasyon sa pagpapanumbalik ay isang “pangangailangan”.  Ang mga operasyon sa kauriang “pangangailangan” ay mga pamamaraan para sa pinsala sa mukha, kanser sa balat, pangangalaga sa paso, laylay at paglilipat ng balat, masalimuot na mga sugat, pagtistis sa kamay at iba pa.

Gayunpaman, sa mga ikatlong mundong bansa tulad ng Mexico at Dominican Republic, madaming mga pasyente ang labis na nangangailangan at nagnanais ng muling-pagbubuong operasyon. Sa kasaliwaang-palad, alinman, dahil wala silang pera o dahil walang maninistis na nakalaan, ang kanilang mga pangangailangan ay hindi matugunan.

Upang matulungan ang mga naturang pasyente, nagsagawa ako sa mga medikal na misyon sa kapwang bansa upang kusang-loob na ialay ang aking mga pagsisilbi. Dalawang paggamot ang hinarap ko doon na hindi ko malamang nakatagpo sa amerika.

Ang una ay isang babaeng napakahirap na hindi siya nakaangkin ng isang pares ng sapatos.  Samakatuwid, ang malaking itim na nunal sa ibabaw ng kanyang paa ay sapat na mumo na matutuka ng kanyang mga manok.  Karaniwan itong dumudugo, madalas na nagkakaroon ng impeksyon at laging nasasaktan.  Nakiusap siya sa akin, “Pakiusap Doktor, alisin mo itong nunal.  Wala pang 30 sandali ay nalutas na ang kanyang suliranin. Isang simple ngunit tunay na pangangailangang medikal.  Laking pagpapahalaga niya kaya niyakap niya ako at labis na nagpasalamat.

Ang pangalawang pasyente ay isang 16 na taong-gulang na binatilyo na may napakalapad na siwang sa labi na iniwang nakalantad ang kanyang mga usling ngipin.  Sinabi niya sa akin na may isang dalagita sa paaralan na talagang gusto niya ngunit siya ay nangingimi at nahihiyang hilingin na maging kasintahan niya.  Sa loob ng mga 2½ oras ay nagawa kong baguhin ang kanyang buhay.  Nang magising na siya mula sa pangpamanhid, tumingin siya sa salamin at nakita ang napakalaking ngiti na walang ngiping nakalantad.  Sa kanyang pagdalaw upang matingnang muli, kinailangan kong itanong, “Ano ang sinabi ng dalagita?”) Madiin siyang tumugon ng, “”Sabi niya oo!”

Tulad ng iba pang pitumpo o higit pang mga nagpapagamot na aking naoperahan, ang dalawang pasyenteng ito ay lubos na nagpapahalaga. Ngunit natagpuan ko din ang tunay kong kagalakan sa pagmalas sa kanilang mga ngiti, sa kanilang mga luha ng kagalakan, at ang makatanggap ng mga mainit na yapos na iyon. Ang aking karanasan ay madalas na nagpapaalala sa akin kung ano ang sinasabi ni Hesus sa Kanyang mga disipulo sa Mateo 20:28, “Ang Anak ng Tao ay naparito hindi upang paglingkuran kundi upang maglingkod.” Nagpapasalamat ako sa Panginoon sapagkat biniyayaan Niya ako ng mga kahusayang magagamit ko upang maayos ang buhay ng mga taong higit na nangangailangan.

Mamangha kung ano ang nagagawa ng pagmamahal para sa iyo!

Palagi akong nakakatagpo ng magandang pamukaw-sigla mula sa pagbabasa ng buhay ng mga Santo, ang ating mga kaibigan sa Langit. Kamakailan, nabasa ko ang tungkol sa buhay at mga turo ni Santa Elizabeth ng Santisima Trinidad, isang Carmelite na madre sa ika-20 siglo mula sa Dijon sa France. Sa kanyang beatipikasyon noong 1984, sinabi ni San Juan Pablo II na si Santa Elizabeth ay “isang nagniningning na saksi sa kagalakan ng pagiging nakaugat at matatag sa pag-ibig”, (Efeso 3:17) at na siya ay “laging nakatitiyak sa pagiging minamahal at kayang magmahal. Naniniwala siya na ang kanyang misyon sa Langit ay tulungan ang mga tao na maghanap ng mas taimtim, mapagmahal na pakukiisa sa Banal na Trinidad at magbigay-sigla sa atin na maniwala sa pagmamahal ng Diyos para sa bawat isa sa atin.

Ang Nasirang Kalahati

Ang pagsasara dahil sa corona virus pandemic ay nagbigay sa akin ng mas higit panahon upang magbasa tungkol sa buhay ni Santa Elizabeth, na nagbigay daan naman sa akin na pagnilayan ang aking paglalakbay sa pananampalataya, ang aking pakikipag-ugnayan sa Diyos, at ang aking buhay pananalangin. Ang pagdalo sa isang online na retreat ng Shalom World ay nagbigay ng sigla sa akin na bumangon ng maaga at mag-ukol ng oras sa Diyos, nakikinig sa Kanya na nangungusap sa akin sa pamamagitan ng Banal na Kasulatan. Matapos ang isang matapat na pagmatyag sa aking sarili at sa aking paglalakbay sa pananampalataya, naging maliwanag sa akin na ako ay may binibinbin sa Diyos; ang itinatago ko ay kung ano ang nasira at nangailangan ng kalunasan. Natagpuan ko ang init at sigla sa mga salita ni Santa Elizabeth na “Hayaan ang iyong sarili na mahalin.” Kinailangan kong magsimulang maniwala sa pag-ibig ng Diyos sa akin at pumasok sa isang mas taimtim, at mas makabuluhang pakikipag-isa sa Banal na Trinidad.

Natatandaan ko ang pagdalo sa aking unang Novena sa Clonard Monastery—ang nobena sa Ating Ina g Walang Tigil na Saklolo noong ako dalagita. Hindi ako isang mahusay na mag-aaral at ang aking mga marka ay nagpakita nito, ngunit nang taong dumalo akosa nobena hiniling ko sa Ating Ina na manalangin na ang aking mga marka ay humusay. Makalipas ang ilang linggo, nag-uwi ako ng isang nagniningning na report card na puno ng A at B at binigyan ako ng gatimpala para sa tagumpay sa pag-aaral. Ang karanasang ito ay humimok sa akin na dinirinig ng Diyos Ama at sinasagot ang mga panalangin at na ang ating Banal na Ina at ang mga Santo ay mga dakilang tagapamagitan.

Habang lumalaki, dumadalo ako sa Misa tuwing Linggo at paminsan-minsang nagdadasal, ngunit naakit ako sa makamundong buhay at mas mausisa ako sa kung ano ang maiaalok ng mundo kaysa sa manatiling tapat sa Diyos. Ngunit ang aking mga pagpili ay hindi nagdulot sa akin ng kaligayahan; naligaw ako at nakadanas ng kahungkagan na naaalala ko pa hanggang sa araw na ito. Hindi ko napagtanto hanggang sa aking thirties na kinailangan ko ang tulong ng Diyos. Hinanaphanap ko ang kaligayahan sa lahat ng maling dako. Wala akong iba pang mapagbalingan kundi ang aking matapat na Diyos. Naiiba ang pagkakataong ito, at humingi ako ng tulong: namalayan kong sinasabi sa akin ng Diyos na tutulungan Niya ako, ngunit kinailangan kong baguhin ang aking mga gawi, tumalikod sa kasalanan at sundin Siya.

Mga Yaman Ng Aking Pananampalataya

Bagama’t inakala kong ganap na akong sumuko sa Diyos sa panahong ito, nagpupumigil pa din ako. Ang Diyos ay matiyaga at binigyan ako ng lakas na talikuran ang dati kong gawi ng pamumuhay. Sinimulan kong mag-ukol ng higit na oras sa Pagsamba sa Eukaristiya . Naramdaman ko ang presensya ng ating Panginoon at ang Kanyang pagmamahal sa akin. Ipinahayag sa akin ng Diyos ang mga kasalanan ko sa isang mapagmahal at banayad na paraan. Pakiramdam ko’y nalunasan na ako sa aking pagkabulag at sa wakas ay nakita ko kung paano ko nasaktan ang Diyos at talagang pinagsisihan ko ang lahat ng aking mga kasalanan. Ngunit napag-alaman ko na matatagalán upang ganap kong ipaubaya ang aking sarili sa Kanyang mapagmahal na kalooban.

Nagpadala ang Diyos ng mga natatanging tao sa aking buhay upang samahan at tulungan ako sa aking paglalakbay. Ang aking mga kura paroko ay nagdala ng kamangha-manghang pagpapala sa aking buhay sa pagpapadala sa akin ng isang pag-aaral sa bahay na kurso sa catechesis sa Maryvale Institute Birmingham. Nakapagtatag ako ng mga pang-adultong kurso sa paghubog ng mga Katoliko sa aking parokya at natuklasan ko ang pagkakataong ito na maipasa ang mga kayamanan ng ating pananampalatayang Katoliko bilang isa pang malaking pagpapala. Sa panahon ng pagbabagong ito, walang pagkukulang sa mga pagsubok, pakikibaka at panghihina ng loob, ngunit alam kong kasama ko ang Diyos at lagi akong makakaasa sa Kanya at sa Ating Mahal na Ina para sa tulong at pampalubag-loob.

Nakikita ko kung paano ako inalagaan, ginabayan at minahal ni Jesus at binigyan ng saganang mga pagpapala sa aking buhay, higit sa karapatdapat para sa akin. Habang patuloy ako sa aking espirituwal na paglalakbay, batid kong dapat na unahin ang aking kaugnayan sa Diyos bago pa sa lahat ng bagay at maglaan ng panahon sa Kanya sa pananalangin tuwing umaga. Kapag ginagawa ko ito nang mas madalas, mas nalalasap ko ang pag-ibig ng Diyos. Nagtitiwala ako sa Diyos at nagpapasalamat sa Kanya sa mga espirituwal na pananaw ni Santa Elizabeth—isang mensaheng para sa akin, para sa iyo at sa bawat isa sa atin: “Hayaan ang iyong sarili na mahalin.”

Basahin at tiyak na matatagpuan mo ang susi sa puso ng Diyos!

Minsan ay ipinaliwanag ni Saint Therese ng Lisieux na ang panalangin ay isang “silakbo ng puso; ito ay isang simpleng tingin na patungo sa Langit, ito ay isang sigaw ng pagkilala at pagmamahal, na niyayakap ang pagsubok at kagalakan.”

Matatagpuan sa Aking Puso

Simula ng maging magulang ng pagpapaunlad kami ng asawa ko, ay saka ko naranasan  ang “silakbo ng puso” sa isang kabuuang naiibang paraan, ang pakiramdam na wala kang magawa sa inaasam-asam na matugunan ang mga pangangailangan ng tatlong natatakot, na-trauma, at walang kakayahang mga tao, at nakakaramdam ng kalungkutan sa pagiging hindi-kwalipikado. Sila ay ang nakatutuwang mga bata—isang babae, edad 4, ang kanyang kapatid na lalaki, edad 2-1/2, at ang kanilang sanggol na kapatid na babae, 6 na buwan pa lamang.

Sa paglampas namin sa unang ilang linggong walang tulog, gumawa kami ng padron na unti-unting nagiging posible na para sa akin na ipagpatuloy ang aking pag-aaral sa teolohiya, at dalawang beses sa isang linggo, pumupuslit ako sa kapilya at nagsasaya sa katahimikan. At gayon pa man, ang aking isip ay umiikot. Sa oras na iyon ay malinaw na sa akin na laman ng aking isip ang tatlong mga bata, na bawat isa sa kanila ay nagpupumilit na maka-angkop sa buhay kasama namin pagkatapos na kunin sila mula sa kanilang mga unang magulang at nakatatandang kapatid na lalaki. Gayunpaman, alam ko rin na kung hindi ko kayang pangalagaan silang tatlo, malabong mapanatili ko ang alinman sa kanila—kabilang ang maganda, maliit, na may kayumangging kulay ng mata na batang babae na nakahanap ng kanyang daan papasok sa puso ko.

Sa kalaliman ng gabi, umuupo ako sa tumba-tumba, nakayakap sa isa sa mga bata at itinatanong sa Diyos kung ano ang gusto Niya sa akin. Noong halos isang taon na namin silang kasama, hindi pa rin malinaw kung maaampon namin sila, o ibabalik sila sa kanilang mga tunay na magulang. (Bagama’t ang muling pagsasama-sama ay ang pangunahing layunin ng foster care, karamihan sa mga batang ito ay hindi na nakakabalik sa tahanan.) At kaya, hinanap ko ang susi sa puso ng Diyos. Dumating ito sa anyo ng isang panalangin na ibinigay sa akin ng isa sa aking mga propesor sa seminaryo ni Blessed Charles de Foucauld. Tinatawag na “Panalangin ng Pag-abandona,” natitiyak kong binigyan ako ng Diyos ng linya ng buhay sa partikular na panalanging iyon na naglalaman ng mga sumusunod na linya na paulit-ulit kong inuulit.

Anuman ang gawin Mo, Nagpapasalamat ako;

Nakahanda ako para sa lahat, Tinatanggap ko ang lahat.

Hayaang tanging ang kalooban Mo ang mangyari sa akin,

At sa lahat ng Iyong mga nilikha,

Wala na akong ibang hiling pa, O Panginoon.

Nalaman ko na ang pustura ng pag-abandona na ito ay maaaring maging isang makapangyarihang kasangkapan sa pamamagitan—ang totoong susi sa puso ng Diyos. Kapag ipinahayag natin ang ating pagnanais na gawin ang nais ng Diyos—at kinikilala natin ang ating mga paghihirap sa pag-unawa kung ano ang maaaring mangyari—gagabayan tayo ng Diyos sa bawat hakbang sa paraan. Ito ay hindi isang balintiyak na “paghahanap” o espirituwal na pagkapatas, kung hindi isang parang bata na nagtitiwala kay Jesus na, sa mga salita ng isang mahusay na lumang himno, “gawin ng mabuti ang lahat ng bagay.”

Nalaman kong totoo ito lalo na pagdating kay Maria, ang espirituwal na ina ng lahat ng mananampalataya. Bilang isang bagong Katoliko, nag-aatubili akong linangin ang sarili kong relasyon kay Maria dahil lagi akong direktang nagdarasal sa Diyos. Ngunit noong ako ay wala pang asawa, di-nagtagal pagkatapos makumpirmang Katoliko, binigyan ako ng isang kaibigan ng Miraculous Medal at hinikayat akong “magsabi kay Maria” sa tuwing ako ay nalulungkot. Kamakailan lang ay lumipat ako at hindi nagtagal ay nalaman kong sinagot ang aking mga panalangin para sa makakasama sa hindi inaasahang paraan. Tatlong linggong sunud-sunod, hiniling ko kay Maria na magpadala ng isang tao na uupo sa tabi ko sa Misa at tatlong linggong sunod-sunod na iba’t-ibang estranghero ang humihinto sa aking upuan. Mula noon, itinuring ko si Maria bilang isang taong nauunawaan ang aking mga pangangailangan at kahinaan ng tao, at nagdarasal para sa akin kapag wala akong mga salita upang ialay sa Diyos na mag-isa.

Tatlong Panalangin para sa Sinuman

Habang lumalaki ang aking mga anak (naampon namin ang dalawang nakababata, habang ang kanilang nakatatandang kapatid na babae ay inampon ng ibang pamilya) at inilunsad ang kanilang mga sarili sa maagang pag adulto, ang mga uri ng mga panalangin na dinarasal ko para sa kanila ay nagbago… ngunit kung minsan ay nalilito pa rin ako. tungkol sa kung paano manalangin para sa isang partikular na sitwasyon. Kapag nangyari iyon, may tatlong panalangin na makapag-papaikot ng susi sa puso ng Diyos. Tinutulungan nila akong linawin ang aking isipan, at inaanyayahan ang Banal na Espiritu sa aking puso sa isang bagong paraan:

Panginoon, salamat

Kahit na sa pinakamasamang araw, bukas-palad ang Diyos sa atin. Ang pagkilala sa Kanyang kabutihang-loob at proteksyon—para sa ating sarili at sa ating mga pamilya—ay tinutulungan tayo na makabangon sa makamundong bagay at walang halaga at tinutulungan tayong makinig sa gusto Niyang sabihin sa atin. Ang pagbubukas ng Mga Awit at pagdarasal kasama ng Salmista ay tumutulong sa akin na pangalanan ang mga bagay na nagpapabigat sa aking puso.

Panginoon, patawarin mo ako

Kahit na sa pinaka-magagandang araw, may mga sandali na hindi ko naiaayos ang aking pag-uugali nang may kasamang mga grasya na kinakailangan sa isang sitwasyon. Ang pagkilala sa ating mga pagkukulang ay nagpapadali sa pagpapatawad sa iba na nang-iinis o nakasakit sa atin. Ang isang kaibigan ay matalinong nagdarasal ng “Nobena ng Siyam Na Nakakainis na mga Bagay” para ang kanyang mga inis sa araw-araw ay maging oportunidad para sa mas higit na pananampalataya.

Panginoon, tulungan mo ako

Sinasabi na “Hindi tinatawag ng Diyos ang mga kwalipikado, ngunit ginagawang kuwalipikado ang tinawag.” Kapag hiniling sa atin ng Diyos na palawakin ang ating pananampalataya (o ang ating mga kasanayan sa pagiging magulang) sa mga bagong paraan, lagi Niyang ibinibigay ang karunungan na kailangan natin para magawa natin nang maayos ang trabaho–kung hihilingin natin ito. Maaaring matukso tayong manguna at pangasiwaan ito nang mag-isa, ngunit kung ipagkakatiwala natin ang bawat gawain sa Diyos, ipapakita Niya sa atin kung paano haharapin ang mga ito nang may pagmamahal.

Sa pagtakbo ng mga linggo na magkasama kami ng aking asawang naghahanapbuhay mula sa bahay, 24 na oras sa maghapon, muli ko na namang natagpuan ang aking sarili na parang isang bulkang sasabog…

Iyon ay ang tagsibol ng 2020 at ang Covid-19 ay kumalat sa buong bansa at sa kalakhang bahagi ng mundo. Nakikiangkop kami sa mga bagong parirala tulad ng “pag-aagwat sa lipunan,” at “pagkakanlong sa kinalalagyan.” At ang paghalubilo sa kapwa ay limitado sa paggamit ng teknolohiya. Kaya naman, isang kaibigan ang humimok sa akin at iba pang mga kaibigan na samahan siya sa isang online na pag-aaral ng Bibliya, istilo ng pandemiya. Matapos manood ng mga bahagi ng isang video at mabasa ang mga bahagi ng aklat na kalakip nito, i-papadala namin ang mensahe namin ang aming mga saloobin at kuru-kuro sa isa’t isa.

Sa unang kabanata ng pag-aaral ay natagpuan ko ang salitang “pagtitimpi.” Sa kabila ng pagiging mag-aaral ng Banal na Kasulatan sa loob ng madaming taon, natanto ko na ang katawagang ito ay hindi bahagi ng aking talasalitaan! Ito ay hindi nababago sa akin, dahil nakita ko ito sa kabuuan ng Bibliya, ngunit ang salitang pagtitimpi ay tila mas angkop sa ibang panahon ng kasaysayan. Inilarawan ng may-akda ang kabanalan na ito bilang kakayahang pigilan ang kapangyarihan ng isang tao, kahit na ang isa ay may karapatan na gamitin ito, para sa nakahihigit na kabutihan na maaaring hindi maliwanag sa isang naghahanap ng kaginhawahan. Siya ay nag-alay ng talinghaga upang magpaliwanag: isipin na ang Diyos ay may dalawang bisig, kapwa makapangyarihan. Habang iniinat ang Kanyang kanang bisig upang magpataw ng kapangyarihan, kung minsan ginagamit Niya ang Kanyang kaliwang bisig upang hilahin ang kabilang kamay, nang sa gayon ay mapigilan ang lakas na gamit nito.

Ibinahagi ko ang insight na ito sa pangkatang text. Isang kalahok ang sumagot na “Siya ay may sapat na pag-aalala upang payagan akong makipaghamok at makita ang mas malalim na pang-unawa at ugnayan sa Kanyang puso.” Nakita ko ang mismong bagay na ito sa aking buhay nang paulit-ulit sa paglipas ng mga taon. Ang 40 taon na nagsilbi ako sa pangangalaga sa pangkalusugan ay tila kahanay ng 40 taon na ang mga Israelita ay pagala-gala sa disyerto. Ang pag-ungol at pagdaing ay naging tanda ng bawat kanya-kanya nating paglalakbay subalit ang Panginoon ay patuloy sa pagtustos sa aking mga pangangailangan at gayon din ng mga Israelita at itinuro sa atin ang pagtupad na nagbunga ng pagtitiyaga, isa sa “mga bunga ng Espirito.”

Sa paglipas ng panahon, ang pagtitiyaga ay nakagawian na at bihira na akong magpahayag ng inis o galit sa salita—kahit man lang paglabas ng pintuan ng aking tahanan! Kahit pa ako ay umasenso na sa loob ng aking tahanan, natuklasan ko pa din na ito ang dako na kumalabit sa aking mga nagkasalang anghel. Bagama’t ako ay pinagpalaan ng isang mabuti at mapagmahal na asawa, ang paglipat niya sa pagtatrabaho mula sa bahay ay nangailangan ng di inaasahang pagsasaayos sa pagiging magkasama 24 oras sa isang araw.

Sa paglipas ang mga linggo, minsan ko pang naramdaman ang aking sarili na parang bulkan na halos sasabog na. Sinubukan kong supilin ito, ngunit nang sa pakiwari ko’y pang-isang daang ulit nang hinaplit ni Dan ang isang buong baso ng tsaa, yelo at lahat, papunta sa panggilid na mesa, sumambuiat ako at tumakbo para kumuha ng tuwalya. Nang humingi ako ng paumanhin kinalaunan, naalala ko ang sinabi ng aking asawa sa isang kinatawan ng organisasyon ng Big Sisters na syang humingi ng sangguni ng asawa upang matukoy ang pagiging angkop ko bilang isang mapagkawang gawa. Bilang tugon sa aking pag-uusisa tungkol sa nilalaman ng kanilang mahabang pag-uusap ay sumagot siya, “Madaming mabubuting bagay ang sinabi ko tungkol sa iyo. Tinanong nga nila ako kung sa palagay ko ba ay matiyaga kang tao. Sinabi ko sa kanila na napakatiyaga mo…sa lahat maliban sa akin!” Habang kami ay makasabay na tumawa, kapwa umaamin sa katotohanan ng kanyang pahayag, napagtanto ko na sa larangan ng tiyaga, ang Diyos ay hindi pa tapos sa akin.

Magmula nang matigil sa panunungkulan, pinagtibay/kinagawian ko na ang paglalakad sa kapitbahayan tuwing umaga. Ang pagpapalakas ay nagpanatili sa aking nakatuon sa mga iniisip habang ibinubuhos ko ang aking puso sa Panginoon araw-araw. Pinagtapat ko ang aking pagkainip, humingi ng patawad, tinala ang mabubuting katangian ng aking asawa, at nagpasalamat sa Diyos dahil sa kanya. Ang tila hindi ko magawa ay ang pagtitimpi! Malinaw na hindi ko naipinakita ang kahulugan ng “pagtitimpi sa sarili, pagpigil at pagpaparaya” na nasa talasalitaan! Isang umaga, pagkatapos ng isa pang nakakadismayang araw ng aking asawa sa pagtatrabaho mula sa bahay, inilatag ko ang lahat habang nagdadasal ako. “Panginoon, sinubukan ko ang lahat ng paraan na alam ko kung paano ipanalangin ito. Sumusuko ako sa Iyong gawa sa aking buhay; gawin mo akong tunay na matiyagang tao sa bawat isa, maging sa aking asawa. Ginawa ko ang aking makakaya; ngayon ay hinihiling ko sa na gawin Mo sa akin ang hindi ko magagawa sa aking sarili.”

Nang matapos ang araw, napasulyap ako sa salansan ng mga dasal sa dulong mesa. Ang isa sa mga aklat na maaaring ika-anim o ikapito mula sa itaas ang nakakuha ng aking pansin. May katagalan nang hindi ko ito nabuksan, at ni hindi ko na maalala kung ano ang pamagat nito. Gayunpaman, naakit ako dito. Ito ay tinawag na “Biblical Homilies,” ni Karl Rahner, isang kilalang Aleman na teolohiyo. Binuklat ko ang aklat kung saan may nakalagay na palatandaan at natawa sa pamagat sa pahina: “Kung Kaya Mo Siyang Pagtiisan, Kaya Ko Din.”

Tinukoy ni Fr. Rahner ang 1 Pedro 3:8-9: “Sa pangwakas, lahat kayo ay maging isang pag-iisip, madamayin, mapagmahal sa isa’t isa, mahabagin, mapagpakumbaba. Huwag gumanti ng masama sa kasamaan, o insulto sa insulto; ngunit, sa halip, isang pagpapala, sapagkat dito kayo tinawag, upang kayo ay magmana ng isang pagpapala.” Binasa ko ang sermon na sumunod:

Ang pagkakasundo at pagkakaunawaan sa isa’t isa, ang pagiging magkaisang isip, ay mahirap para sa atin. Ngayon maaari lang tayong mamuhay nang sama-sama at maging matiyaga sa isa’t isa, magpasan ng mga pasanin ng isa’t isa, kung ginagawa natin ang lahat ng makakaya upang magkaisa, kung tayo ay mapagpakumbaba at mahinahon, kung kaya nating pigilan ang ating dila kahit na tayo ay nasa tama,” (ngayon ay natitiyak kong ang paring ito ay nakamatyag sa akin mula sa bintana nitong mga nakaraang linggo!) “kung mahahayaan natin ang kapwa na maging natural at ibigay sa kanya ang nararapat, kung iiwasan natin ang padalus-dalos na paghatol at tayo ay maging matiyaga.” (Nandoon na naman ang salitang iyon!)  “Sa gayon ito ay maaaring mangyari, kahit man lang sa isang simple ngunit mabisang paraan, na magka-isang isip. Maaaring hindi natin sabay sabay na magagawa ang pagdamay, ngunit maaari tayong maging isang isip sa Kristiyanong pagtitimpi,” (PAGTITIMPI!!! Ang salitang kailanman ay hindi ko sinuri o isinaalang-alang hanggang nitong nakalipas na isang linggo o higit pa!) “pasan ng bawat Isa ang pasanin ng kapwa. Nangangahulugan ito na pabigat ang isang tao para sa akin dahil lamang sa pagiging sarili niyang pagkatao sapagkat alam kong pabigat ako sa kanya sa dahil lamang ng pagiging sarili kong pagkatao.”

Alam ko na hindi ko mababago ang sinuman maliban sa aking sarili, at mukhang hindi rin iyon magiging maganda! Ang pagkakita nito na nabaybay nang napakalinaw, tulad ng ibinigay, ay pinagsama ang mga piraso. Laging nagsisikap si Dan na ipakita sa akin na mahal niya ako, sa kabila ng aking kahinaan. Ipinamuhay niya ang batas ng pag-ibig para sa akin. Naghanap ako onlayn para maghanap ng mga panbanggit sa “pagtitiis” sa banal na kasulatan. Lumalabas, may iba’t ibang salin ng salita, batay sa kultura at panahon kung kailan pinagsama-sama ang bawat isa—mahabang pagtitiis, pagtitiis na nagtitiis, pagiging magaling sa puso, maging ang “pagbuo ng kagustuhang manatili sa mga bagay”. Ang sagot ko kay Dan ay parang “mahabang pagtitiis,” habang ang sagot niya sa akin ay parang “pagkamataas-puso.” Nakakita kami ng iba’t ibang paraan upang magkatawang-tao ang parehong birtud.

Naalala ko ang kahulugan ng pagpapahinuhod na narinig ko sa video ng pag-aaral bibliya  : ang kakayahang pigilan ang kapangyarihan ng isang tao, kahit na may awtoridad ang isang tao na gamitin ito, para sa higit na kabutihan na maaaring hindi nakikita ng naghahanap ng lunas. Ito ang parehong aral na natutunan ko sa mga taon ng pagsasanay ng pisikal  terapewtika—ang mga mahinahong tugon ay nakagawa ng mas malaking pagkakaiba sa paglipas ng panahon. Kung walang oras upang maunawaan kung ano ang nagtutulak sa paglaban ng isang pasyente sa paggamot, walang pag-unlad. Kapag nalaman nilang naiintindihan ko sila, magsisimula na ang pagbabago ng mga pasyente ko. Ang kanilang pag-unlad ay sulit na sulit sa aking labis na pagsisikap.

Nakita ko na ngayon na hinihiling sa akin ng Diyos na pigilan ang aking kapangyarihan–maging ang aking dila o ang aking iniisip–para sa higit na ikabubuti ng aming pagsasama. Ako ay “naghahanap ng kaluwagan;” ngunit hindi makita kung paano ito darating. Ito ay sa pamamagitan ng pagdadala ng pasanin ng isa kung kanino ko ipinangako na maging totoo, sa magandang panahon at sa masama, upang mahalin at parangalan ang lahat ng mga araw ng aking buhay, tulad ng ginawa niya para sa akin. Paano ko isasagawa ang pagtitiis? Sa pagsulyap sa isang larawan ng aking asawa, alam ko: ang halimbawa ay nasa harapan ko mismo.

Narito ang isang paraan upang mawala ang iyong mga alalahanin…

Sa bawat araw ay dumarating ang pagkakataon na baguhin ang ating pag-iisip at ang ating puso. Bagama’t mahigpit kong itinataguyod ang pananalangin, sa pagsasagawa, hindi ito ang aking nakaugaliang ginagawa. Tulad ng marami, mas gusto kong mag-alala kaysa magdasal, hinahayaan ang sarili kong mauwi sa ‘paano kung’. Paulit-ulit, kailangan kong matutunan ang leksiyon ng pagbabago ng aking disposisyon, na siya namang nagpapabago sa aking puso. Pinayuhan tayo ni Jesus na huwag mag-alala, at kaya araw-araw ay sinisikap kong ilipat ang aking mga alalahanin sa mga panalangin at ng sa gayon ay hayaan silang lumipad palayo.

Sa halos buong 2021, nag-ipon ako para makadalo sa isang sikat na kumperensyang Katoliko. Ngunit ang mga gastos ay naging mas mataas kaysa sa inaasahan ko. Ilang taon ko nang gustong dumalo sa kumperensyang ito at hindi ko inaasahan na ito ang taon na magbubukas ng pagkakataon. Isang mahal na mag-asawa na malapit na kaibigan ko at naging maimpluwensya sa aking buhay ang tumawag para sabihin sa akin na dadalo sila sa taong ito at masigasig akong hinikayat na dumalo. Mayroong isang bagay sa kung paano sila magsalita na nagsasabi sa akin na ito ay ang Banal na Espiritu na humihikayat sa akin. Pagkatapos ng tawag na iyon ay alam kong walang pag-aalinlangan na kailangan kong dumalo sa kumperensya ngayong taon. Ang pag-iisip na makadalo ay napuno ako ng kagalakan at pag-asa.

Habang ang mga gastos na nauugnay sa pagdalo sa kumperensya ay patuloy na tumataas, napansin ko ang aking sarili na nahuhulog sa bitag ng pag-aalala. Sa halip na alalahanin kung paano palaging nagbibigay ang Diyos, nag-aalala ako kung magkakaroon ba ako ng kinakailangang pondo sa tamang panahon.

Isang araw, naudyukan akong huminto sa pag-aalala at sa halip ay bumaling sa Diyos, ang nagbibigay ng lahat ng mabubuting regalo! Nang ang pag-aalala ay nauwi sa pananalangin, isang ngiti ang namuo sa aking mukha. Naalala ko na tapat ang Diyos, at sisiguraduhin akong may pera sa aking  pagdalo. “Ama sa Langit,” panalangin ko, “salamat sa bawat pagkakataong ibinibigay Mo sa akin. Mangyaring ibigay ang aking mga pangangailangan para sa kumperensya. Salamat sa Iyong laging pagbibigay sa akin sa Iyong perpektong paraan.”

Ang pagiging may kamalayan sa aking mga alalahanin ay naging isang bumbilya sumandali. Bumukas ang ilaw at naaalala kong gawing panalangin ang aking mga alalahanin. Gumaan ang isip ko, pati na rin ang puso ko. Naaalala ko na ang aking Ama sa Langit ay patuloy na naglalaan para sa akin sa bawat bahagi ng aking buhay. Bakit hindi niya ako pagkalooban sa bahaging ito? Ngayon, nagsusumikap ako araw-araw, sa bawat bahagi ng aking buhay, na bumuo at ugaliing ilipat ang aking mga alalahanin sa mga panalangin at sa gayon ay hayaang lumipad ang aking mga alalahanin.

Kahanga-hangang ipinagkaloob ng Diyos at nakadalo ako sa kumperensya. Bagama’t nagbabantang makansela ang aking paglipad dahil sa bagyo ng niyebe sa umaga ng aking pag-alis, nanaig ang Diyos at nakarating ako nang ligtas at nasa oras. Namangha ako sa magandang lugar para sa kumperensiya at sa komportable kong silid sa otel. Lumalabas na nakaipon pala ako ng higit pa sa kailangan ko para sa mga gastusin ko! Bakit ako nag-alala? Ginawa ng Diyos Ama ang lagi Niyang ginagawa kung saan siya mahusay at nagkaloob para sa mga pangangailangan ng isa sa Kanyang mga anak. Nagpapasalamat ako sa karanasang ito at sa muling pagkatutong ibaling ang isip ko sa Diyos sa halip na mag-alala. Habang binabago natin ang ating mga iniisip, binabago rin natin ang ating buhay. Habang ibinabaling natin ang ating mga puso sa Diyos sa halip na sa negatibiti, tayo ay nagiging mas katulad Niya. Gaano tayo mas magiging hindi balisa, at gaano lalo kalaki ang ating pasasalamat sa ating Ama sa Langit, kung palagi nating babaguhin ang ating mga alalahanin na maging mga panalangin? Gaano kaya kapayapa ang buhay kung hahayaan nating lumipad ang ating mga alalahanin palayo? Salamat, Ama sa Langit, na Ikaw ay isang panalangin lamang ang layo!

Umaasa sa isang pagbabagong karanasan ngayong Mahal na Araw? Kung gayon ito ay para sa iyo

“Bakit ang mga pagdurusa sa Mahal na Araw ay katulad sa mga panukalang pam-Bagong Taon?” ang biro ng isang kaibigan habang nagtitipon kami sa Bisperas ng Bagong Taon.  Sa isang napaka-Australyanong pamamaraan ay nagdiwang kami na may mga inihaw na karne at salad, at languyan sa palanguyan.  Ngayon, habang kami’y namaahinga matapos ang hapunan, at umiiwas sa mga lamok, ang aming pag-uusap ay napunta sa mas pilosopikong mga paksa.

Ang sagot sa tanong niya ay ito: “Hindi mo ito ibinabahagi sa iba maliban kung gusto mong mahuli!”  Talaga naman, ito ay isang napaka pihikang biro na pang Katoliko, ngunit tulad ng lumang kasabihan, may mga pananalitang binibigkas nang pabiro na sa bandana huli ay nagiging totoo.

Ang Mahal na Araw ay maaaring maging mahirap na panahon para sa ating mga makasalanan.  Tulad ng ating mga panukalang pam-Bagong Taon maaari tayong magsimula na may pinakamabuting layunin patungkol sa ating mga pagdiriwang ng Kuwaresma ngunit kadalasan ay hinahayaan natin ang mga bagay-bagay, o tuluyan nang isuko ang sarili sa kabiguan.

Ngunit hindi pa tapos ang Mahal na Araw, at may panahon pa na mapanumbalik ang ating mga pagsisikap sa Kuwaresma, gaano man kapanglaw ang mga ito hanggang ngayon sa ngayon!

1. Huwag Maging Ganap

Bagama’t nakakatawa ang biro ng aking kaibigan, ang pagiging “nahuli” ay hindi isang bagay na kailangan nating katakutan.  Hindi tayo ginagatlaan ng Diyos sa ating mga kabiguan, hinuhusgahan ang mga ito tulad ng ginagawa natin, ginagatlaan nating tayo ay hindi sapat at hinihiling na muling sumuko.  Ang awa ng Diyos ay walang katapusan.

Ang katotohanan ay laging may ilang pagkabuwal sa daan patungo sa Kalbaryo—hindi ba’t ating pinagninilay-nilay ang mga iyon sa paglalakbay ni Hesus patungo sa kanyang pagkakapako sa Krus?  Talaga naman, ang Kanyang mga pagkabuwal ay hindi katulad ng sa atin, ngunit ang damdamin ay magkatulad.

Hindi inaasahan ng Diyos na ang ating mga pagdiriwang ng Kuwaresma ay maihahandog nang ganap.  Ginagamit Niya ang mga pagdurusang  ito upang tulungan tayong yumabong sa kabanalan, kababaang-loob at pagtanggap sa Kanyang kalooban para sa atin.  Alam Niya na hindi tayo ganap, kaya sinisikap Niyang tulungan tayo na maging mas ganap, mas katulad Niya.

2. Maging May Kapanagutan

Kapag natanggap na natin ang ating makasalanang kalikasan at ang pagkakaibig nito sa di-kaganapan, ang kapaki-paupangkinabang na kasangkapan upang magamit nang ganap ang Kuwaresma ay ang panagutin ang ating sarili.  Ang isa sa mga pinakasimpleng paraan upang maisagawa ito ay ang pagsusuri ng ating pag-unlad sa pagtatapos ng bawat araw sa pamamagitan ng gabi-gabing pagsusulit.

Ang pang gabi-gabing pagsusuri ay kung saan inilalagay natin ang ating sarili na may mandalas na panalangin sa presensya ng Diyos at suriin ang ating budhi.  Maaari nating tanungin ang ating sarili ng mga tanong gaya ng: Isinagawa ko ba ang pagtalima ng Kuwaresma ngayon?  Tinupad ko ba ito nang may masayang kalooban o bilang isang pananagutan?

May mga araw na ang mga kasagutan sa mga tanong na iyon ay maaaring hindi mainam ngunit doon papasok ang susunod na hakbang.

3. Maging Mapagkumbaba

Pagkatapos nating suriin ang ating budhi, at ang ating mga pagsisikap sa Mahal na Araw, maaari tayong humingi ng kapatawadan sa Diyos para sa ating mga pagkukulang na matupad ang ating mga inaasahan at panata, sa tulong ng Diyos, na subukang muli bukas.

Ang mahalagang tandaan dito ay ito: ‘sa tulong ng Diyos’.  Hindi tayo kinakailangang maghabol ng hihinga kapag Mahal na Araw sa sarili nating singaw.  Ang paglago sa kabanalan at pagsunod sa kalooban ng Diyos ay nangangahulugan ng tunay na pag-unawa kung ano ang nais Niya para sa atin at pagpapahintulot sa Kanya na tulungan tayo.

Ang pagkilala at pagtanggap na kailangan natin ang Kanyang tulong ay kadalasan ang pinakamahirap na pagkaunawa na ating isaisip. Nais nating mamahala ngunit, kung nagpapahalaga tayo sa kabanalan, kailangan nating tanggapin na hindi tayo ang namamahala at magtiwala tayo sa balak ng Diyos para sa atin.

4. Huwag Maging Kapuna-puna

Sa Ebanghelyo ni Mateo, tahasanggg binanggit ni Jesus ang tungkol sa saloobin at paraan na dapat nating taglayin sa pag-aayuno at pagpepenitensiya: “At sa tuwing kayo ay mag-aayuno, huwag kayong magmukhang mapanglaw, gaya ng mga mapagkunwari, sapagkat kanilang pinasasama ang kanilang mga mukha upang ipakita sa iba na sila ay nag-aayuno. . Katotohanang sinasabi ko sa inyo, tinanggap na nila ang kanilang gantimpala.  Ngunit kapag nag-aayuno ka, lagyan mo ng langis ang iyong ulo at hugasan mo ang iyong mukha, upang ang iyong pag-aayuno ay hindi makita ng iba, kundi ng iyong Ama, at ang iyong Ama na nakakakita sa lihim ay gagantimpalaan ka.” (Mateo 6:16-18).

Ang mga nakatagong pagpapakasakit ay yaong kadalasang humingi sa atin ng pinakamalaki kapalit—at bukod pa dito—na nagbigay sa ating ng pinakamadaming espirituwal na bunga.  Kung makikita lamang ng Diyos ang naging halaga ng pag-inom mo ng kape na walang asukal, o pagpigil ng pagdadagdag ng asin sa iyong mga pagkain, o bumangon ng 15 minuto nang mas maaga upang gumugol ng mas madaming oras sa pananalangin, kung gayon iyon ay isang espirituwal na pagkapanalo.

Ang pagrereklamo o pakikiramay sa iba tungkol sa kung gaano kahirap ang ating Mahal na Araw ay nakakabawas ng madaming kabutihang natamo ng ating mga pagpapakasakit at pagdurusa.

5. Magpanibago

Sa kanyang liham sa mga Romano, pinayuhan sila ni San Pablo, at dahil dito, huwag tayong umayon sa mundong ito.  Ang Kanyang mga salita ay ang ganap na pagpapahayag kung ano ang magagawa sa iyo ng Kuwaresma, kung matatag kang lalapit dito, at magsisikap na maging mas malapit sa Diyos:

“Kaya nga, mga kapatid, ipinamamanhik ko sa inyo, sa pamamagitan ng mga habag ng Diyos, na inyong iharap ang inyong mga katawan bilang isang haing buhay, banal at kaaya-aya sa Diyos, na siyang inyong espirituwal na pagsamba.  Huwag kayong umayon sa sanlibutang ito, kundi magbago kayo sa pamamagitan ng pagbabago ng inyong pag-iisip, upang inyong makilala kung ano ang kalooban ng Diyos—kung ano ang mabuti at kaayaaya at sakdal.” (Roma 12:1-2)

Noong nakaraang linggo, nagkaroon ako ng malaking magandang kapalaran na umupo para sa isang panayam sa Zoom kasama sina Jordan Peterson, Jonathan Pageau, at John Vervaeke. nakatitiyak akong kilala nyo, si Peterson, Propesor ng Sikolohiya sa Unibersidad ng Toronto, at isa sa mga pinaka-maimpluwensyang pigura sa kultura ngayon. Si Pageau ay isang pintor at iconographer na nagtatrabaho sa Orthodox Christian tradition, at si Vervaeke ay isang propesor ng kamalayan sa sikolohiya sa Unibersidad ng Toronto. Lahat ng tatlong mga ginoong ito ay may malakas na presensya sa social media. Ang paksa ng aming pag-uusap ay isang tema na bumabagabag sa aming apat—ibig sabihin, ang krisis ng kahulugan sa atin ng kultura, lalo na sa mga kabataan. Upang simulan ang mga bagay-bagay, hiniling ni Peterson sa bawat isa sa amin na ibigay ang aming pakahulugan ng kahulugan at, mas partikular, ang relihiyosong kahulugan. Nang dumating ang oras ko, inialok ko ito: ang mamuhay ng isang makabuluhang buhay ay ang pagkakaroon ng may layuning kaugnayan sa pagpapahalaga, at ang mamuhay ng isang makabuluhang buhay sa relihiyon ay ang pagkakaroon ng may layuning kaugnayan sa summum bonum, o ang pinakamataas na mahalaga.

Sa pagsunod sa mga senyales ni Dietrich von Hildebrand, nangatuwiran ako na ang ilang mga pagpapahalaga—epistemic, moral, at aesthetic—ay lumilitaw sa mundo, at hinihila tayo palabas mula sa ating mga sarili, tinatawag tayong galangin ang mga ito at isama ang mga ito sa ating buhay. Kaya, ang mga katotohanan sa matematika at pilosopikal ay dinadaya ang isip at itinatakda ito sa isang paglalakbay ng pagtuklas; ang mga katotohanang moral, na ipinapakita ng mga santo at bayani ng tradisyon, ay pumupukaw sa kalooban tungo sa panggagaya; at artistikong kagandahan—isang Cézanne still-life, isang Beethoven sonata, Whitman’s Leaves of Grass—pinipigilan tayo sa ating mga landas at pinipilit tayong magtaka at, para ng sa gayon, ay lumikha. Ang pag-aayos ng buhay ng isang tao sa paraang patuloy na naghahanap ng gayong mga pagpapahalaga ay ang pagkakaroon ng wastong makabuluhang buhay.

Ngayon, sa pagpapatuloy ko, ang mapang-unawang kaluluwa ay ipinaaalam na mayroong isang transendente na pinagmumulan ng mga halagang ito: isang pinakamataas o walang kondisyon na kabutihan, katotohanan, at kagandahan. Ang ganap na makabuluhang buhay ay isang dedikado, hanggang sa huli, para sa katotohanang iyon. Kaya, sinabi ni Plato na ang pinakasukdulang punto ng pilosopikal na kasipagan ay ang pagtuklas, lampas sa lahat ng partikular na kabutihan, ang “anyo ng mabuti”; Sinabi ni Aristotle na ang pinaka rurok ng buhay ay binubuo sa pagmumuni-muni sa kataas-taasang puwersang panggalaw; at ang Bibliya ay nagsasabi tungkol sa pagmamahal sa Panginoon na ating Diyos nang buong kaluluwa, buong isip, buong lakas. Jordan Peterson, pinaaalingawngaw si Thomas Aquinas, ilagay ito bilang mga sumusunod: Ang bawat partikular na kilos ng kalooban ay nakabatay sa ilang kahalagahan, ilang kongkretong kabutihan. Ngunit ang mahalagang iyon ay namumugad sa isang mas mataas na kahalagahan o hanay ng mga mahahalaga, kung saan ito ay namumugad pa rin sa mas mataas pa. Dumating tayo, aniya, sa kalaunan, sa ilang kataas-taasang kabutihan na nagtatakda at nag-uutos sa lahat ng mga nasasakupan ng mga kabutihan na hinahanap natin.

Bagama’t naipahayag namin ang tema sa iba’t ibang paraan at ayon sa aming iba’t ibang larangan ng kadalubhasaan, sinabi naming apat na ang “tradisyon ng karunungan,” na klasikal na ipinakita at ipinagtanggol ang mga katotohanang ito, ay higit na nakatago sa kultura ngayon, at ang oklusyon na ito ay malaking kontribusyon sa krisis ng kahulugan. Marami ang nag-ambag sa problemang ito, ngunit binibigyang-diin natin lalo na ang dalawang kadahilanang ito: scientism at ang postmodern na hinihinala sa mismong halaga ng wika. Ang Scientism, ay ang pagbabawas ng lahat ng lehitimong kaalaman sa siyentipikong anyo ng kaalaman, ay epektibong ginagawang hindi seryoso ang mga pahayag ng mahalaga, pawang pansarili lamang, nagpapahayag ng damdamin ngunit hindi ang layunin ng katotohanan. Kasama ng pagbabawas na ito ay ang pananalig, na nakatanim sa utak ng napakaraming kabataan ngayon, na nagsasabing ang katotohanan at halaga ay simpleng pagtatangka na itaguyod ang kapangyarihan ng mga gumagawa sa kanila o upang mapanatili ang isang tiwaling institusyonal na sobrang istraktura. Alinsunod dito, ang mga pahayag na ito ay kailangang maging makatotohanan, lansagin, at buwagin. At kasabay ng kultural na pag-atakeng ito sa larangan ng mga pagpapahalaga, nasaksihan natin ang kabiguan ng marami sa mga dakilang institusyon ng kultura, kasama at lalo na ang mga institusyong pangrelihiyon, na ipakita ang larangang ito sa isang nakakakumbinsi at nakakahimok na paraan. Mas madalas, ang kontemporaryong relihiyon ay naging mababaw na pampulitikang adbokasiya o isang alingawngaw ng panunulsol ng mga hindi matwid na opinyon ng mga nakapaligid na kultura.

Kaya, ano ang kailangan natin para sa isang makabuluhang buhay? Mula sa aking pananaw, sasabihin ko, kailangan natin ng mga dakilang iskolar na Katoliko, na lubos na nauunawaan ang ating intelektwal na tradisyon at naniniwala dito, at hindi ikinahihiya ito—at nakahandang sumali sa magalang ngunit kritikal na pag-uusap sa sekularidad. Kailangan natin ng magagaling na mga artistang Katoliko, na gumagalang kay Dante, Shakespeare, Michelangelo, Mozart, Hopkins, at Chesterton, at na sa puntong gumawa din ng mga bagong gawa ng sining, na puno ng sensibilidad ng Katoliko. At kailangan natin, higit sa lahat, ang mga dakilang santong Katoliko, na nagpakita kung ano ang hitsura ng buhay ng isang tao na may layuning may kaugnayan sa summum bonum. Maaari at dapat nating sisihin ang kultura ng modernidad sa paggawa ng disyerto ng kawalang-kabuluhan kung saan napakarami ngayon ang gumagala, ngunit tayong mga tagapag-ingat ng relihiyosong siga ay dapat ding managot, kilalanin ang ating mga kabiguan at magdesisyong kunin ang ating laro.

Ang mga tao sa ngayon ay hindi papasok sa relasyon na may mga pagpapahalaga at may kasamang pinakamataas na pagpapahalaga maliban kung makakahanap sila ng mga tagapayo at mga maestro upang ipakita sa kanila kung paano.

Oras na para gumising, magpakita at magliwanag!

Pinayuhan tayong lahat ni San Pope John Paul II na buksan ang pinto ng ating puso kay Kristo. Inaanyayahan niya tayo na maranasan ang mabungang pamumuhay sa piling ng Diyos. Ngunit sa mundo ngayon, ang ideya ng pagkakaroon ng Diyos sa iyong buhay ay parang isang parusa. Para sa mundo ang biblikal na imahe ng Diyos bilang isang tagapagpalaya, kung sinong nagpapalaya sa atin, ay binabaluktot ito sa isang imahe ng isang taong laban sa ating kalayaan, sa ating kasiyahan at pag-asa. Ngunit iyon ay ganap na kabaluktutan.

Para maging ganap na tao at maging ganap na buhay ay nangangahulugan ng pagkakaroon ng Diyos sa ating buhay. Kapag ang Diyos ay nasa ating buhay, nararanasan natin ang mga bunga ng Kanyang presensiya—ang mga bunga ng kapayapaan, pag-ibig, kagalakan, kahinahunan, at kabaitan—ang lahat ng ito ay ginagawa tayong maging ganap na tao at buhay.

Ang Daan para Mabuhay

Sinabi ni Hesus, “Ako ay naparito upang kayo ay magkaroon ng buhay at magkaroon nito nang lubos.” Kadalasan sa aking paglalakbay kasama ang mga nakababata, nakikita ko ang hirap na nararanasan nila sa kanilang buhay. Nagsusumikap silang makapasok sa kolehiyo o unibersidad, o makahanap ng karera. Mayroon silang kaunting oras upang mamuhay. Ang buhay ay nagiging proseso sa pagkuha ng mga bagay at pagkakaroon ng mga bagay. Ang buhay ay nagiging tungkol sa pagiging nasa ibang lugar. Iyan ay hindi paraan ng pamumuhay ng iyong buhay.

Ang paraan para ipamuhay ang iyong buhay ay ang anyayahan ang Diyos sa gitna ng iyong buhay at hayaan Siya na tulungan kang maging totoong tunay na ikaw. Ginawa tayo ng Diyos upang maging lubos na tao at nalulugod Siya sa ating sangkatauhan. Hindi inaasahan ng Diyos na tayo ay maging mga espiritu o mga anghel. Si Hesus ay dumating sa ating mundo na wasak, puno ng mga makasalanan, mga taong may karamdaman; isang mundo na nangangailangan ng Diyos, nangangailangan ng pag-ibig, kapayapaan, at kagalakan. At ang katotohanan ay hindi natin makakamtan ang mga bagay na iyon kung wala ang Diyos sa ating buhay. Imposibleng isipin ko ang buhay ko nang walang Diyos.

Hindi inaasahang Tawag

Minsan ay kinontak ako ng isang babae na nagtatanong kung puwedeng pumunta ako at samahan ang kanyang asawa na nasa ospital. Tawagin natin siyang Peter. Nag-aalala siya tungkol sa kung ano ang magiging reaksyon nito sa balita na ang mga resulta ng kanyang pagsusuri ay nagpapahiwatig na mayroon na lamang siyang ilang buwan upang mabuhay.

Pumunta ako kay Peter. Habang nakaupo kami at nagdadasal, pumasok ang doktor. Ibinahagi niya ang katakut-takot na balita at nagkaroon ng katahimikan. Nanalangin ako nang taimtim para makasama natin ang Diyos sa sandaling ito. Tumingin sa akin si Pedro at nagtanong, “Father, hindi ba kasama dito ang Diyos?”

“Siyempre kasama siya dito,” sabi ko.

“Kung ganon…” sabi niya, “Kung ang Diyos ay kasama dito, kaya kong harapin ito.” Nang si Jesus ay nagkatawang tao at pumasok sa realidad ng ating mundo, naranasan Niya ang mga kagalakan at pagsubok ng pagiging tao. Napunta siya sa maraming mahihirap na lugar na pinupuntahan nating lahat sa buhay. Kaya kahit saan tayo pumunta, nandiyan si Jesus nasa unahan natin. Naunawaan ito ni Peter. Alam niyang naroon si Jesus at sinasamahan siya. Anuman ang kanyang pagdadaanan, maging ang kamatayan, si Hesus ay kasama niya. Mauunawaan ni Jesus ang kanyang pagsubok dahil pinagdaanan Niya ang pinaka-malubha sa hardin ng Getsemani.

Ang Dakilang Transisyon

Sinabi sa akin ni Pedro na mabubuhay siya sa kanyang mga huling buwan, sa kanyang mga huling linggo kasama si Jesus, ang kanyang asawa, at ang kanyang mga anak. Tila nang harapin niya ang kamatayan, hinarap niya ang buhay. Kumbinsido na si Jesus ay nasa tabi niya, sinabi niya, “Maaari na akong mabuhay sa buhay na ito, maaari na akong mabuhay nang may karamdaman, maaari na akong mabuhay nang may pagbabala, maaari na akong mamuhay kasama ang aking pamilya.”

Pumasok kami ng asawa niya sa kwarto ni Peter nang araw na iyon na nag-aalala kung paano namin siya tutulungan. Ngunit sa huli, siya pa ang tumulong sa amin sa pamamagitan ng pagpapakita sa amin kung paano mamuhay, pahalagahan ang buhay, at para malaman na kung nasaan man si Jesus, naroon ang kalubusan ng buhay. Walang anuman sa ating buhay na hindi mahihipo ni Hesus. Walang lugar na maaari nating puntahan, maging ang ating mga tukso at ating mga kahinaan, kung saan hindi lalakad si Jesus sa tabi natin, dahil pinagdaanan din Niya ito. Kapag tahimik kang nakaupo at nagtataka, “May nakakarinig ba sa aking iniisip? May nakakakita ba sa luha ko? Mayroon bang nakakaunawa sa akin at kung ano ang sinusubukan kong makamit sa buhay?” nakatitiyak na: ang sagot ay oo. May taong nakakaintindi at nagmamalasakit sayo.

Ginawa upang Tamasahin

Ang iyong mga luha ay hindi nabalewala; ang iyong kalungkutan ay hindi nakalimutan. Mayroong isang mahusay na parirala sa Aklat ng Genesis. Pagkatapos likhain si Adan, sinabi ng Diyos, “Hindi mabuti na ang tao ay mag-isa” (Genesis 1:18). Ang tinutukoy ng Diyos ay ang pangangailangang humanap ng makakasama ni Adan. Ngunit sa palagay ko, mas malalim din ang sinasabi Niya. ang sinasabi Niya—ay ang pangangailangan natin ng presensya ng Diyos sa ating sariling buhay. Nais ng Diyos na kasama sa iyong buhay, at hindi mabuti na mag-isa ang lalaki o babae o bata. Ginawa tayo para sa komunyon. Ginawa tayo para sa pagkakaibigan. Ginawa tayo para tamasahin ang buhay na magkakasama.

Si Santa Teresa ng Avila ay nagkaroon ng isang pangitain ng impiyerno kung saan nakita niya ang mga lalaking nakaupong mag-isa sa kanilang sariling mga pribadong selda sa bilangguan, sila ay mga nakatalikod sa pintuan, ang kanilang mga ulo nasa kanilang mga kamay, iniisip ang kanilang sarili at labis na malungkot. Hindi tayo nilikha ng Diyos para mag-isa at maging malungkot. Ginawa Niya tayo para sa pakikipag-isa sa isa’t isa at sa panimula para sa Kanyang sarili. Maaari lamang tayong maging ganap na tao kung alam nating mahal tayo. Hindi natin mahahanap ang Diyos sa pamamagitan ng paglalakbay sa pinakamataas na bundok o pinakamababang dagat. Dapat natin Siyang matagpuan sa ating sariling mga kaluluwa, sa ating sariling mga puso. At kapag nakita natin Siya doon, matutuklasan natin na Siya ay dumating na dala dala ang kagalakan at kapayapaan. Dumating si Jesus upang tumayong kasama natin sa gitna mismo ng ating buhay. Siya ay dumarating sa panahon ng pagdadalamhati, pangangailangan at kahirapan ng ating buhay. Ang kailangan lang nating gawin ay sabihin,

“Panginoon nasaan man ako at kung ano man ang nangyayari sa buhay ko, nais kong makasama Ka. Hinihiling ko na ang Iyong presensya at ang kapangyarihan ng Espiritu sa akin ay gawing maging mabunga ang aking buhay. Gusto kong mabuhay nang lubusan. Dahil kabuuan ng buhay ang gusto Mo para sa akin. Amen.”

Mayroon bang isang bagay tulad ng Pagkasensitibo sa Eukaristiya  ? Marahil ang anekdotang ito tungkol kay Pope John Paul II ang makakasagot sa tanong.

Sa isang paglalakbay sa Estado ng Maryland, si Pope John Paul II ay nakatakdang maglakad sa isang pasilyo sa tirahan ng arsobispo. Sa pasilyo na iyon ay ang pasukan sa isang kapilya kung saan nakalaan ang Banal na Sakramento. Tiniyak ng tagapagtatag  ng papa na walang nakasaad na ang pinto ay patungo sa kapilya  dahil alam niyang tiyak na papasok si John Paul para bumisita sa Panginoon, kaya nadiskaril ang iskedyul.

Sa araw ng paglalakbay sa banal na lugar , dumaan si Pope John Paul sa pintuan at huminto. Kinaway niya ang kanyang daliri sa tagapagtatag ng papa, binuksan ang pinto ng kapilya, pumasok at lumuhod para magdasal. Ang isa sa mga pari na nakasaksi sa kaganapan ay nagkomento nang may pagkamangha, “Hindi pa siya nakarating sa lugar na ito bago, hindi kailanman itinakda ang mga mata sa lugar, at walang anuman sa pintuan na nakikilala ito sa anumang paraan bilang isang kapilya. Isa pa lang itong pinto sa koridor  ng mga pinto. Ngunit tumalikod siya kaagad, binuksan niya ang pintong iyon, at pumasok sa kapilya, at nanalangin siya.”

Mula sa kanyang matinding relasyon sa Eukaristiya, lumabas ang hindi kapani-paniwalang regalo ng   pagka sensitibo sa Eukaristiya . Ang yumaong Santo Papa ay nagtuturo sa atin ng isang aral tungkol sa mga hangarin ng ating puso. Kapag ang ating pagnanais ay malaki, ang ating kamalayan sa, at pagiging sensitibo sa, kung ano ang ating ninanais ay tumataas nang husto. Ipagdasal natin na tulungan tayo ng mabuting Panginoon na lumago ang ating pagnanais para sa kanya at bigyan tayo ng inspirasyon na regular na maglaan ng oras para mag-isa kasama Siya sa Banal na Sakramento